Tentoonstelling
‘Pruikentijd‘
De Ter Borch Stichting presenteert Pruikentijd: een kleine geschiedenis van Deventer in de achttiende eeuw.
De handgeschreven besluiten van het Deventer stadsbestuur, de stadsresoluties, werden dit jaar door een groep vrijwilligers ontsloten en vormen de basis voor Pruikentijd. In deze oude documenten vinden we allerlei nieuwe verhalen over de stad. Aan bod komt de mode van exotische luxeproducten als “coffij ende thee”, die op koloniale plantages worden verbouwd. We lezen over het vuil in de stad “tot walgens ende afgrijzen toe”. We maken kennis met de aanzienlijke Deventer families die langdurig aan de macht blijven. Tenslotte zien we dat de harde strijd tussen Patriotten en Prinsgezinden zich ook in onze stad afspeelde.
Deventer werd in de achttiende eeuw bestuurd door twaalf schepenen en vier raden: de magistraat. Het burgemeesterschap rouleerde tussen de schepenen; zij hadden de uitvoerende macht, terwijl de raden een meer controlerende rol hadden. Tegenover de magistraat stond de gezworen gemeente, een groep volksvertegenwoordigers die wensen inbracht. De magistraat kon deze verzoeken naast zich neerleggen, maar voerde ze in de praktijk vaak uit. De gezworen gemeente koos elk jaar de nieuwe magistraat. De weerslag van dit politieke krachtenspel werd opgetekend in de stadsresoluties. Deze notulen vormen de basis van deze tentoonstelling.
De tentoonstelling is vormgegeven op basis van interieurontwerpen van de achttiende-eeuwse behangschilder en tekenaar Jurriaen Andriessen. Er zijn originele voorwerpen te zien uit de collectie van de Ter Borch Stichting.
Pruikentijd is gemaakt als lockdown-tentoonstelling: hij reist deze winter van de bibliotheek naar het Etty Hillesum Lyceum. Daarna toert de expositie langs de woonzorgcentra van Deventer
Pruikentijd: een kleine geschiedenis van Deventer in de achttiende eeuw. Van 17 december t/m 26 februari 2022 te zien op de tweede verdieping van de Bibliotheek Deventer, Stromarkt 18 en is gratis toegankelijk. De bibliotheek is van maandag t/m zaterdag geopend van 09:00 uur – 17:00 uur. Let op: zondag is de bibliotheek gesloten.
Tentoonstelling
‘Boter bij de Vis’
-eten en geweten, een culinaire geschiedenis van de Gouden Eeuw-
De Ter Borch Stichting organiseert in de zomer van 2020 de tentoonstelling ‘Boter bij de Vis’ -eten en geweten, een culinaire geschiedenis van de Gouden Eeuw-. De tentoonstelling zal plaatsvinden in de Deventer Bergkerk. Bruiklenen zijn afkomstig van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en diverse Nederlandse musea.
Eten is hip en hot. Slow-food, biologisch en veganistisch eten, streekproducten en duurzaamheid staan volop in de belangstelling. Foodhallen schieten als paddenstoelen uit de grond. Koks -en zeker tv-koks- zijn vaak een soort popsterren. Maar ook de presentatie van eten is trending: de kookboeken zijn bij de boekhandels ware blikvangers, en worden vaker op de koffietafel bewonderd of in bed gelezen dan als gids bij het koken gebruikt. Op facebook, twitter en instagram is #foodporn een van de hoogst genoteerde zoekwoorden.
Tegelijkertijd stelt het huidige duurzaamheidsdebat grenzen aan onze ontspoorde voedselconsumptie. De Nederlander van vandaag voelt zich schuldig om wat de wereld wordt aangedaan: dierenleed, megastallen, plastic afval, de carbon footprint van onze vleesconsumptie. Het zeventiende-eeuwse onbehagen ten opzichte van overvloedig eten was vergelijkbaar met ons schuldige geweten, maar toch nèt weer anders. ‘Zuivel op zuivel, dat haalt je de duivel’, klonk het tot in de twintigste eeuw nog wel als het brood met boter en kaas werd besmeerd – alsof het nog steeds de onbeschaamde luxe betrof die het vroeger was. Sommige stillevens uit de 17de eeuw lijken illustraties te zijn van dat oude spreekwoord.
Wij willen een brede doelgroep in aanraking brengen met voedselcultuur in Nederland in de Gouden Eeuw en hoe wij nu met voedsel omgaan. Inclusief alle maatschappelijke hete hangijzers zoals voedselproductie en -consumptie. Er is speciale aandacht voor zowel jongeren als ouderen. Wij zien culinaire geschiedenis en prachtige kunstwerken voor ouderen als een geweldige ingang om actuele vraagstukken rond voedselconsumptie en -productie aan de orde te laten komen.
Het verhaal wordt verteld door onze curator, culinair historicus drs. Manon Henzen.
Tentoonstelling Roofkunst voor, tijdens & na WO II
Door de ongekende verzamelwoede van nazi’s als Hitler en Göring kwamen veel werken van kunsthandelaren en particulieren, zoals Goudstikker en Gutmann tijdens de bezetting in Duitse handen.
Na de Tweede Wereldoorlog stuurde de Amerikaanse Monuments Men een groot aantal door de nazi’s in Nederland geroofde en gekochte kunstwerken naar ons land. Zij gaven de Nederlandse staat opdracht het geroofde werk aan de oorspronkelijke eigenaren terug te geven. Slechts een beperkt aantal werken werd ook echt geretourneerd. Toen de vaak Joodse eigenaren hun eigendommen claimden, stuitten ze dikwijls op een bureaucratische, onwillige overheid. Zo heeft het voor de erven van kunsthandelaar Goudstikker en die van verzamelaar Gutmann meer dan zestig jaar geduurd, voordat zij in het gelijk werden gesteld.
De werken werden als Nederlands Kunstbezit verdeeld over de musea, in depot opgeslagen of geveild. De resterende werken worden sindsdien door de staat beheerd als de collectie Nederlands Kunstbezit. Stukken uit deze NK-collectie vormen de basis van de tentoonstelling. Pas eind jaren negentig werd het teruggavebeleid onder internationale druk veel menselijker en volgde een gewetensvolle zoektocht naar de rechtmatige eigenaren.
Wij toonden in deze expositie werken uit de collectie Nederlands Kunstbezit, met hun vaak vaak schrijnende verhalen. Van enkele schilderijen die we in de tentoonstelling toonden, is de oorspronkelijke eigenaar nog steeds onbekend.
Bij de tentoonstelling werd een publicatie uitgegeven: Roof en restitutie, geschreven door Rudi Ekkart en Eelke Muller. Deze expositie was het eerste project van de Ter Borch Stichting en kreeg internationale aandacht in de pers. Curator van de expositie was prof. dr. Rudi Ekkart. Sinds 1997 heeft hij als voorzitter van de Commissie Herkomst Gezocht leiding gegeven aan het onderzoek naar de eigenaren van in de Tweede Wereldoorlog geroofde kunstwerken. Op advies van deze commissie werd een ruimhartiger teruggavebeleid ingezet. Historica Eelke Muller was co-curator. Julie-Marthe Cohen van het Joods Historisch Museum stelde het onderdeel Judaica samen. De tentoonstelling werd vormgegeven door Studio Koster Van Lienen.
