Nieuw initiatief in Deventer

De Ter Borch Stichting is een nieuw particulier initiatief, opgezet door Daaf Ledeboer en Eva Kleeman. Zes jaar geleden ontstond bij hen het idee om het grote publiek kennis laten maken met verborgen kunstschatten uit de depots van het Rijk, en dat te doen in hun woonplaats Deventer. De twaalfde-eeuwse Bergkerk is dit jaar speciaal hiervoor gerestaureerd en geklimatiseerd.

De expositie Roofkunst vertelt over joodse kunsthandelaars en particulieren van wie kunstwerken in Duitse handen terecht waren gekomen. Dit gebeurde soms door gedwongen verkoop, maar vaak ook door georganiseerde roof. Het getoonde werk komt uit de rijkscollectie en uit Nederlandse musea. Ook enkele families geven hun met succes geclaimde werk voor deze bijzondere gelegenheid in bruikleen. De tentoonstelling wordt gehouden in de Bergkerk te Deventer, met steun van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Na de Tweede Wereldoorlog stuurde het Amerikaanse leger een groot aantal door de Nazi’s in Nederland verzamelde kunstwerken naar ons land. Zij gaven de Staat opdracht het geroofde werk aan de oorspronkelijke eigenaren terug te geven. Slechts een beperkt aantal werken werd ook echt geretourneerd. De resterende werken worden sindsdien door de staat beheerd als de collectie Nederlands Kunstbezit. Stukken uit deze NK-collectie vormen de basis van de tentoonstelling. Een aantal van deze werken is na de oorlog zelden of nooit meer getoond. Van enkele schilderijen in de tentoonstelling is de oorspronkelijke herkomst nog steeds onbekend.

In beeld komt de kille houding van de Nederlandse staat na de oorlog, op het moment dat vroegere eigenaren of erfgenamen hun kunstwerken kwamen opeisen. Zo heeft het voor de erven van kunsthandelaar Goudstikker en die van verzamelaar Gutmann meer dan zestig jaar geduurd, voordat zij in het gelijk werden gesteld.

Curator van de expositie is prof. dr. Rudi Ekkart. Sinds 1997 heeft hij als voorzitter van de Commissie Herkomst Gezocht leiding gegeven aan het onderzoek naar de eigenaren van in de Tweede Wereldoorlog geroofde kunstwerken. Op advies van deze commissie werd een ruimhartiger teruggavebeleid ingezet. Co-curator is historica Eelke Muller.